Đối tác Vườn quốc gia Cát Tiên là đơn vị thứ hai ở Việt Nam đạt danh hiệu Danh Lục xanh IUCN
Vào ngày 21 tháng 6 năm 2024, Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) chính thức công nhận Vườn Quốc gia (VQG) Cát Tiên là Khu bảo tồn thứ 72 trên thế giới đạt danh hiệu Danh lục Xanh IUCN, cũng là VQG đầu tiên và là khu rừng đặc dụng thứ 2 ở Việt Nam đạt danh lục này. Đây là một thành tích đầy tự hào, thể hiện nỗ lực bền bỉ của VQG Cát Tiên và các đối tác trong bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học tại Việt Nam.
(©Andrea Pistolesi – Global Conservation)
Là đơn vị đã đồng hành cùng VQG Cát Tiên trong nhiều năm qua, Trung tâm Bảo tồn Động vật hoang dã tại Việt Nam (Save Vietnam’s Wildlife – SVW) xin gửi lời chúc mừng chân thành nhất tới Vườn, cũng như trân trọng những đóng góp của Vườn đối với rừng và hệ sinh thái của Việt Nam. Từ năm 2021, SVW và VQG Cát Tiên đã chính thức ký thỏa thuận hợp tác nhằm tăng cường công tác bảo tồn động vật hoang dã, nghiên cứu khoa học, thúc đẩy sự kết nối với cộng đồng, và đặc biệt các hoạt động tăng cường thực thi pháp luật. Các hoạt động này là cơ sở để giúp VQG Cát Tiên cung cấp các bằng chứng, tài liệu khoa học để chứng mình hiệu quả trong công tác quản lý bảo vệ rừng, giảm các mối đe dọa đối với rừng và săn bắt động vật hoang dã (ĐVHD), đồng thời tăng cường sự tham gia và mang lại lợi ích cho cộng đồng địa phương. Các dẫn chứng này góp phần quan trọng trong quá trình đánh giá các tiêu chí của Danh lục xanh của IUCN và nhóm các chuyên gia độc lập ở Việt Nam.
Đa dạng sinh học - Vườn quốc gia Cát Tiên
VQG Cát Tiên là một trong những khu vực có mức độ đa dạng sinh học cao tại Việt Nam, với khoảng 1.729 động vật, 1.655 thực vật, trong đó có các loài động vật quý hiếm. Nơi đây là khu vực phân bố quan trọng của nhiều loài Thú lớn như Voi, Bò tót, Nai, Cá sấu nước ngọt, Gấu ngựa; là vùng phân bố của 7 loài Linh trưởng quý hiếm trong đó có Vượn đen má hung miền nam, Chà vá chân đen, Voọc xám. VQG Cát Tiên cũng được biết là một trong các khu phân bố quan trọng nhất của nhiều loài Thú nhỏ như Tê tê java, Rái cá vuốt bé, hơn 400 loài chim và nhiều loài ĐVHD khác. Cũng vì lý do này, VQG Cát Tiên là điểm nóng của các hoạt động săn bắt và buôn bán ĐVHD trái phép.
(©Andrea Pistolesi – Global Conservation)
Định hướng chung trong việc đặt con người làm trung tâm của bảo tồn
SVW và VQG Cát Tiên thấu hiểu tầm quan trọng của con người trong bảo tồn ĐVHD và việc đặt con người làm trung tâm của các hoạt động bảo tồn là vô cùng cần thiết. Vì vậy, trong những năm gần đây, chúng tôi đã phối hợp cùng nhau để triển khai rất nhiều dự án hướng đến giáo dục và nâng cao nhận thức cho người dân vùng đệm VQG Cát Tiên về bảo tồn ĐVHD. Phối hợp cùng chính quyền địa phương xây dựng các chuỗi chiến dịch “Tỉnh nói không với sử dụng động vật hoang dã trái phép” tại Đồng Nai, Bình Phước, Lâm Đồng. Cho đến nay, SVW và VQG Cát Tiên đã thành công tổ chức 25 buổi hội thảo, tập huấn cho bà con địa phương về tầm quan trọng của rừng và ĐVHD. Các chương trình đã thu hút sự tham gia của hơn 2000 người dân và cán bộ nhà nước, trong đó có 90% người dân cam kết nói không với việc săn bắt, buôn bán và tiêu thụ trái phép ĐVHD. Đồng thời, dự án cũng triển khai lắp đặt 780 bảng biển và áp phích tuyên truyền trên khắp địa bàn VQG Cát Tiên, tại những nơi đông người qua lại hoặc lối ra vào cửa rừng để cung cấp cho người dân thông tin và kiến thức về bảo tồn ĐVHD. Cùng với đó, chúng tôi xây dựng mô hình “Lực lượng bảo vệ rừng cộng đồng” cũng được bắt đầu triển khai để người dân có nguồn thu nhập ổn định khi tham gia công tác bảo vệ rừng.
Ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại vào công tác bảo vệ rừng tại Cát Tiên
Với mục tiêu tăng cường nhân lực phục vụ công tác tuần tra bảo vệ rừng, SVW đã và đang hỗ trợ 15 cán bộ bảo vệ rừng và Lực lượng bảo vệ rừng cộng đồng nhằm phối kết hợp cùng Kiểm lâm VQG Cát Tiên ngăn chặn và xử lý các hoạt động săn bắt trái phép, phá rừng, thu hái lâm sản. Trong đó, chúng tôi sử dụng máy ảnh tự động có tích hợp công nghệ trí tuệ nhân tạo để ghi nhận các hành vi ra vào rừng trái phép. Trong công tác bảo tồn loài, chúng tôi sử dụng máy bay không người lái tầm nhiệt để theo dõi Voi và gửi cảnh báo đến người dân, lực lượng kiểm lâm nhằm ngăn chặn xung đột giữa người và Voi. Cùng với đó, SVW thực hiện một loạt các nghiên cứu bẫy ảnh và theo dõi Tê tê sau tái thả bằng công nghệ Wildlife Drone, đánh giá sự sống sót và thay đổi quần thể loài Tê tê java và nhiều loài ĐVHD khác. Đặc biệt, SVW tập huấn ứng dụng phần mềm tuần tra bảo vệ rừng SMART trên điện thoại di động cho toàn bộ kiểm lâm và cán bộ bảo vệ rừng của VQG Cát Tiên. Ứng dụng này đã thúc đẩy hiệu quả tuần tra bảo vệ, cũng như xây dựng kế hoạch tuần tra hiệu quả, đồng thời theo dõi và đánh giá một số tài nguyên đa dạng sinh học của Vườn. Nỗ lực chung của SVW và VQG Cát Tiên đã góp phần phát hiện và ngăn chặn nhiều trường hợp vi phạm về săn bắt và buôn bán động vật hoang dã (ĐVHD) trái phép, với hơn 6.000 chiếc bẫy thú được tháo gỡ, 17 súng tự chế bị tịch thu, 29 lán trại trái phép bị phá hủy và bắt giữ 200 đối tượng vi phạm.
(©Andrea Pistolesi – Global Conservation)
Nỗ lực phục hồi các loài động vật hoang dã nguy cấp
SVW đã hỗ trợ VQG Cát tiên về thức ăn và kỹ thuật trong công tác cứu hộ tê tê. Trong đó, 326 là số cá thể Tê tê Java mà SVW đã trực tiếp tái thả thành công tại VQG Cát Tiên, cùng với nhiều các thể khác được Trung tâm cứu hộ, bảo tồn và phát triển sinh vật Cát Tiên tái thả, góp phần giúp khôi phục quần thể loài Tê tê. Các cá thể đều gắn thiết bị phát sóng vô tuyến để theo dõi sau tái thả với công nghệ máy bay không người lái, qua đó phần lớn số Tê tê java tái thả đều sống sót và cá thể tê tê theo dõi lâu nhất cho đến khi hết pin là 8 tháng. Nhiều hoạt động nghiên cứu bảo tồn cho các quần thể động vật hoang dã tiếp tục được triển khai ở Cát Tiên để bảo vệ Voi và nhiều quần thể động vật quan trọng.
©Frederik
Đồng hành cùng nhau trên hành trình bảo tồn đầy thách thức
Nói về thành công của VQG Cát Tiên và SVW trong công tác bảo tồn, anh Nguyễn Văn Thái – Giám đốc SVW chia sẻ: “Danh lục xanh là sự công nhận, cũng như tôn vinh xứng đáng đối với nỗ lực của VQG Cát Tiên trong công tác bảo tồn đa dạng sinh học. VQG Cát Tiên luôn là một trong những đối tác chiến lược quan trọng của SVW. Chúng tôi trân trọng sự hỗ trợ và đồng hành của Vườn, đồng thời luôn sẵn lòng chung tay cùng với Vườn trong các hoạt động bảo tồn ĐVHD và đa dạng sinh học. Sự phối hợp hiệu quả giữa SVW và VQG Cát Tiên đã được minh chứng thông qua số liệu tăng lên của các quần thể loài, số người cam kết không sử dụng sản phẩm ĐVHD, số lượt ghi nhận các loài động vật nguy cấp tại Vườn, số lượng bẫy thú và lán trại giảm đáng kể. Những thành tích trên chính là tiền đề để SVW và VQG Cát Tiên tiếp tục làm việc chặt chẽ hơn nữa nhằm mở rộng các mô hình và dự án. Hành trình bảo tồn ĐVHD, thiên nhiên và đa dạng sinh học sẽ còn nhiều khó khăn và thách thức. Song, SVW tin rằng với định hướng chung và sự cố gắng bền bỉ đến từ hai bên, chúng tôi sẽ tiếp tục đem lại những giá trị tích cực cho rừng và ĐVHD.”
Một lần nữa, chúc mừng VQG Cát Tiên đã nhận được danh hiệu Danh lục Xanh. SVW hy vọng sẽ tiếp tục được đồng hành cùng Vườn trong các hoạt động và dự án ý nghĩa tiếp theo, góp phần giữ gìn đa dạng sinh học tại Việt Nam và bảo tồn những loài ĐVHD nguy cấp, quý hiếm nói chung, đặc biệt những loài chỉ có tại VQG Cát Tiên nói riêng.
